Tất Cả
Đều Câm Điếc
Sinh
thời, lúc còn thanh niên, nổi tiếng
là người thông thái, hiểu rộng, biết
nhiều, nhưng Quỳnh không ưa gì chuyện
cử nghiệp bởi chính ông là người
luôn châm chọc cái cảnh phải luồn
cúi của các "Bậc công hầu".
Vì vậy, mỗi lần triều đình mở
khoa thi, nhiều người giục chàng lều
chõng ứng thí, chàng đều gạt
phăng, tìm cách nói lãng sang chuyện
khác. Lần ấy vì nể thầy học, lời
khuyên của bạn bè, và lòng kỳ vọng
của dân làng, Quỳnh đành đi thi cho phải
phép. Năm đó, nhà chúa mừng sinh
nhật con trai, các quan trường bèn nảy
ra ý định nịnh hót chúa, bàn
nhau ra đề thi nói về điềm lành của
đất nước. Đoán được
ý ấy, Quỳnh nghĩ ra cách làm một
bài văn phải hàm được hai nghĩa:
Bề ngoài, đọc lên nghe như lời ca
công đức của chúa và sự an vui của
mọi người, nhưng nghĩa ẩn của
nó lại là một sự phủ định.
Trong bài văn ấy có hai câu khái
quát hiện trạng đất nước như
sau:
"Quan tắc cổ, dân tắc
cổ, đái hàm quan Nghiêu Thuấn chi
dân".
(Nghĩa là: Quan cũng theo
phép xưa, dân cũng theo phép xưa, đội
ơn quan, dân được sống đời
Nghiêu Thuấn) và đối lại:
"Thượng ung tai, hạ ung
tai, ỷ đầu lai Đường ngu chi đức".
(Nghĩa là: Trên cũng
vui vậy thay, dưới cũng vui vậy thay, dựa
vào đám đầu lại có đức
độ thời Đường Ngu).
Mới nghe đọc lên lần
đầu chúa Trịnh đã khen: Hay quá,
người làm hai câu này thật xứng
đáng cho giải nhất!
Quan chủ khảo đứng
bên cạnh cũng đã từng nghe danh tiếng
của Quỳnh, liền tâu với chúa:
- Khải chúa? Trong hai câu ấy,
thần thấy có ẩn cái ý không thuận.
- Quan thật đa nghi quá. Ca
tụng công đức của chúa như vậy
có gì mà không thuận?
- Khải chúa, cứ theo
cái nghĩa chữ Hán thì hai câu ấy
đúng là hay thật, nhưng Quỳnh là
loại thâm nho, từng đã dùng chữ
nghĩa chơi khâm nhiều người và chắc
hắn không bao giờ bằng lòng thứ văn
chương một nghĩa. Theo sự hiểu biết cạn
hẹp của thần, thì hai câu ấy xướng
theo nghĩa đồng âm trực tiếp nghe ra ngại
lắm, không dám đọc lên để
chúa thưởng lãm.
- Ta cho phép quan cứ nói.
- Khải chúa, nếu vậy
thần xin nói, hai câu ấy có dụng
ý phỉ báng, táo tợn. Nếu đọc
theo kiểu nôm, thì rõ ràng là
câu chưởi tục.
- Chưởi tục cũng
không sao, mà người cứ trình bày
ta nghe thử!
- Vậy thần mạo muội
thưa:
"Quan tắc cổ, dân tắc
cổ"
Nghĩa là "Trên cũng
câm, dưới cũng câm" (thưa tắc cổ
là câm không dám nói đấy ạ!).
Còn " đái hàm quan Nghiêu Thuấn
chi dân" tức là "đái vào
hàm bọn quan lại dám bảo rằng dân
chúng đang sống dưới thời Nghiêu Thuấn".
- Nếu quả vậy thì Quỳnh
láo thật!
- Khải chúa, chưa hết
đâu. Câu sau này còn hàm ý
báng bổ tệ hại hơn. "Thượng ung
tai, hạ ung tai", nghĩa là "Đứa
trên thối tai, đứa dưới cũng thối
tai".
(Ung tai tức thối tai, là cả
trên dưới đều là một lũ điếc
đấy ạ). Vì điếc hết nên
không biết rằng "ỷ đầu lai
Đường ngu chi đức" nghĩa là hắn
bảo " ỉa vào đầu lũ nha lại
dám bảo rằng kẻ sĩ đang mở mặt
giữa đời Đường Ngu".
- Lão quát! Thật
láo quá! Vậy thì nên xử lý
như thế nào?
- Khải chúa! Đối với
Quỳnh phải hết sức thận trọng.
Không thể bắt bẻ hắn ta, vì trên
giấy trắng mực đen không thể luận tội
được. Chí có một cách bí mật
đánh hỏng y. Thần là chủ khảo,
nên điều ấy không khó, xin chúa
hãy yên lòng.
- Mà đánh hỏng Quỳnh
có nghĩa là làm theo đúng ý của
Quỳnh đâu có cần đỗ đạt.
Quỳnh đi thi là để đáp lại tấm
thịnh tình của mọi người thân, lại
có cơ hội đả kích vào thói
xu nịnh của đám quan trường và
"Chọc" nhà chúa một trận nên
thân, còn mình thì vẫn giữ tròn
khí tiết.
Các tập khác :
1 |
2 | 3 | 4 | 5 | 6 | 7 | 8 | 9 | 10 | 11 | 12 | 13 | 14 | 15 | 16 | 17 | 18 | 19 | 20 | 21 | 22 | 23 | 24 | 25 | 26 | 27 | 28 | 29 | 30 | 31 | 32
|